تاریخچه اولین پتروشیمی ایران : نخستین پتروشیمی کشور بر بلندای تاریخ صنعت

شركت پتروشيمی شيراز بعنوان اولين واحد توليدی صنايع پتروشيمی ايران در سال 1342 به منظور توليد کودهای شيميايی ازته آغاز به فعاليت نمود.

اين شركت در 45 کيلومتری شهر شيراز، در مجاورت رودخانه کر و در نزديکی مرودشت واقع گرديده است. وسعت شركت 300 هکتار است که از اين مقدار 72 هکتار آن را محوطه صنعتی تشکيل ميدهد. ارتفاع شركت از سطح دريا حدود 1600 متر می باشد. شروع به کار شركت با بهره برداری از 4 واحد توليد آمونياک، اوره، اسيد نيتريک و نيترات آمونيوم و نيز واحد تامين سرويسهای جانبی ( آب ، برق ، بخار و هوای فشرده ) توام بوده و پس از آن با توجه به نياز کشور، طرحهای توسعه متعددی به مرحله اجرا در آمده است.

اولين طرح توسعه شركت با بهره برداری از واحد سودااش در سال 1352 به مرحله اجرا در آمد و سپس در سال 1355 با احداث واحدهای STPP و DAP روند توسعه ادامه يافت. يكي از بزرگترين طرحهاي توسعه شركت در سال 1364 به مرحله ي بهره برداری رسيد. در اين طرح واحدهای جديد توليد آمونياک ، اوره ، اسيد نيتريک ، و نيترات آمونيوم با ظرفيتی معادل 10 برابر واحدهای قديم به همراه واحدهای کلر آلکالی، متانول، پرکلرين و آرگون به ترتيب طی سالهای 1367 و 1369 و 1372و 1373 به بهره برداری رسيدند. با ادامه روند توسعه و به دنبال خارج ساختن واحدهاي قديمي از چرخه توليد، طرح اوره و آمونياك سوم پتروشيمي شيراز در سال 1395 به بهره برداري رسيد. با بهره برداري از اين طرح سالانه 677000 تن آمونياك و 1073000 تن اوره توليد مي گردد كه نقش مهمي در تامين نيازهاي كشور و همچنين عرضه به بازارهاي جهاني خواهد داشت.

موقعیت راهبردی پتروشیمی شیراز در مجاورت رود کر و نزدیکی مرودشت در محوطه‌ای ۳۰۰ هکتاری، خود دلیلی متقن بود تا ژنرال دوگل فرانسوی هم افتخار قدم‌زنی در آن را پیدا کند؛ همان موقع که شرکتی فرانسوی به نام «انسا» پیمانکاری مجتمع را به عهده گرفت.

شاید هم آن روزها فرانسوی‌ها می‌خواستند از امریکایی‌ها و انگلیسی‌ها عقب نیفتند، اما هر چه بود، دست توانای ایرانیان با خودباوری و خود اتکایی توانست امانتی به نام پتروشیمی شیراز را به سلامت و اقتدار و با توسعه هر چه بیشتر تا کنون حفظ کند و نام آن را در تاریخ صنعت پتروشیمی ایران و خاورمیانه درخشان و درخشان‌تر سازد.

در آن سال‌ها، تولید کود شیمیایی سرآغازی برای راه‌اندازی مجتمع پتروشیمی شیراز در سال ۱۳۴۲ شد. آغاز به کار این شرکت با بهره‌برداری از ۴ واحد تولید آمونیاک، اوره، اسید نیتریک و نیترات آمونیوم و نیز واحد تأمین سرویس‌های جانبی (آب، برق، بخار و هوای فشرده) توام بوده و پس از آن با توجه به نیاز کشور، طرح‌های توسعه متعددی به مرحله اجرا در آمده است.

اگرچه این مجتمع در ابتدا به عنوان زیر مجموعه وزارت صنعت وقت کار خود را آغاز کرد، اما با توجه به وابستگی صنعت پتروشیمی به خوراک تأمینی وزارت نفت با تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان زیرمجموعه شرکت نفت، مدیریت صنعت پتروشیمی به وزارت نفت منتقل شد.

با توجه به اهمیت این صنعت در کل کشور، نقش مهم آن در توسعه مناطق مختلف کشور، ایجاد اشتغال و درآمدهای ارزی و به‌ویژه اینکه «صنعت پتروشیمی در عمل نماد توسعه صنعتی ایران پس از انقلاب به‌شمار می‌رود»، با تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور روز هشتم دی‌ماه به عنوان روز صنعت پتروشیمی در تقویم رسمی کشور درج شد تا گوشه‌ای از زحمات مردان و زنانی را به نمایش بگذارد که در توسعه و افتخارآفرینی این صنعت ارزش‌آفرین نقشی ماندگار داشته‌اند.

پتروشیمی شیراز در مسیر توسعه محصولات متنوع‌ تر

به گفته احمدرضا حیدرنیا، مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز، نخستین طرح توسعه این شرکت با بهره‌برداری از واحد سوداش در سال ۱۳۵۲ به مرحله اجرا در آمد و سپس در سال ۱۳۵۵ با احداث واحدهای STPP و DAP روند توسعه ادامه یافت.

وی همچنین یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های توسعه‌ای شرکت متبوع را مربوط به سال ۱۳۶۴ دانست و افزود: در این طرح واحدهای جدید تولید آمونیاک، اوره، اسید نیتریک و نیترات آمونیوم با ظرفیتی معادل ۱۰ برابر واحدهای قدیم به همراه واحدهای کلر آلکالی، متانول، پرکلرین و آرگون به ترتیب طی سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۶۹ و ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ به بهره‌برداری رسیدند و با ادامه روند توسعه و به دنبال خارج ساختن واحدهای قدیمی از چرخه تولید، طرح اوره وآمونیاک سوم پتروشیمی شیراز در سال ۱۳۹۵ به‌بهره‌برداری رسید.

مدیرعامل پتروشیمی شیراز با تأکید بر اینکه پتروشیمی شیراز نخستین پتروشیمی کشور در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای نیز هست، ادامه داد: طی سال‌های اخیر مدیران ارشد این شرکت همت کرده تا فعالیت‌های این صنعت منطبق با صیانت از محیط زیست باشد که این نگرش سبب شد پس از اجرای داوطلبانه طرح سازوکار توسعه پاک (CDM) و ثبت آن در دبیرخانه پروتکل کیوتو و گواهی کاهش کربن از سازمان ملل متحد، شرکت پتروشیمی شیراز به‌عنوان نخستین کارخانه پتروشیمی در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای در کشور باشد.

حیدرنیا همچنین با اشاره به فعالیت بیش از ۵۰ سال این شرکت در عرصه اقتصادی عنوان کرد: دریافت استاندارد بین‌المللی سیستم مدیریت زیست‌محیطی ایزو ۱۴۰۰۱ و ارتقای آن به آخرین مدل از ویرایش (۲۰۱۵) از دیگر فعالیت‌های داوطلبانه این شرکت است که همسو با این اقدام‌ها و افزایش رضایت‌مندی جوامع اطراف و کاهش آلودگی، این شرکت مبادرت به احداث و نگهداری ۱۵۵ هکتار فضای سبز در زمین‌های تحت تملک خود کرده که این مقدار بیش از ۱۰ برابر استانداردها و الزام‌های قانونی است.

وی یادآور شد: در زمینه مدیریت پسماند نیز اعمال مدیریت بر ضایعات فرآیندی و غیرفرآیندی حاصله و تحت کنترل قرار دادن و کاربرد مجدد این ضایعات همواره در دستور کار شرکت بوده است. در این زمینه یک مورد لندفیل برای تخلیه پسماندها و جلوگیری از تخلیه پسماند به محیط زیست در اراضی شرکت پتروشیمی شیراز با هدف دفع اصولی پسماندهای صنعتی احداث شده و با راه‌اندازی و بهبود سیستم اتوماسیون اداری، مصرف کاغذ در سطح شرکت و به تبع آن ضایعات بخش اداری به‌شدت کاهش یافته است.

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز که نشان ملی سال را در سومین اجلاس سراسری مدیران برتر و ارزش‌آفرین کشور و عنوان مدیر برتر در خلاقیت و نوآوری کسب و کار را کسب کرده، به درآمد نزدیک به ۲۰۰۰ میلیارد تومانی پتروشیمی شیراز در مهرماه امسال اشاره و تصریح کرد: میزان فروش در مهرماه امسال نسبت به شهریوماه ۲۸ درصد افزایش داشته است.

حیدرنیا همچنین اعلام کرد که اوره کشاورزی، بیشترین درآمدزایی این شرکت را به میزان ۶۷۰ میلیارد تومان در مهرماه امسال به خود اختصاص داده است.

وی همچنین کریستال ملامین و کیسه‌زنی را دو طرح شاخص و در دست اجرای این شرکت برشمرد و در این خصوص یادآور شد: در آینده‌ای نزدیک مناقصه پروژه کریستال ملامین اجرایی می‌شود.

به گفته مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز، یک واحد نیترات جدید هم در دستور کار آتی این شرکت قرار گرفته است.

حیدرنیا گفت: حدود ٢٨٠٠ نفر در شرکت پتروشیمی شیراز مشغول به کار هستند که بیش از ٩٩ درصد آنها بومی استان فارس به‌ویژه شهرستان‌های مرودشت، زرقان و روستاهای اطراف است.بنا بر این گزارش، با گذشت بیش از ۶ دهه از فعالیت پتروشیمی شیراز، همچنان مشعلی راست قامت با جامه سرخ آتشینش در ۴۵ کیلومتری شیراز خودنمایی می‌کند.

منبع : سایت شانا و سایت پتروشیمی شیراز